Sitodruk - Najpopularniejsze metody znakowania

To pierwszy tekst z serii, w której zamierzamy pokrótce przedstawić wam najpopularniejsze metody znakowania odzieży dostępne obecnie na rynku. W każdym tekście postaramy się przedstawić mocne i słabe strony omawianej technologii i skupić się na ważnych informacjach dla grafików przygotowujących projekty. Doradzimy też jak dbać o nadruki. Uwierzcie, są jeszcze takie, które wytrzymają kilkadziesiąt lat! Najmocniejszym kandydatem do miana najbardziej trwałej techniki jest sitodruk - bohater dzisiejszego tekstu.

Inaczej nazywany drukiem sitowym lub serigrafią to jedna z najstarszych technik drukarskich, która w zasadzie w niezmienionej formie służy nam do dzisiaj. Jej początki sięgają połowy X wieku. Mimo, że sama technika wynaleziona została w Chinach, to jednak Japończycy mają największy wkład w jej rozwój. To właśnie w Japonii zaczęto wycinać papierowe szablony zwane ‘katagami’. Powstałe w ten sposób wzory służyły do ozdabiania kimon. Do Europy sitodruk dotarł stosunkowo późno, bo dopiero u schyłku XVIII wieku.


Wtedy jednak nie zyskała zbytniej popularności ze względu na trudno dostępne materiały potrzebne do produkcji siatek. Wszystko zmieniło się na początku XX wieku, ale dopiero w latach 60. nastąpił prawdziwy boom. Nawet sam Andy Warhol uległ czarowi siatki, rakli i farby. Jedna z jego najpopularniejszych prac - puszka zupy Campbella - była powielana właśnie tą techniką.


Stosunkowo prosty proces technologiczny i dostępność materiałów sprawiła, że sitodruk stał się ulubioną techniką druku wszelkiej maści twórców alternatywnych. Reprodukowano z jego użyciem ziny, tworzono okładki albumów, ozdabiano ubrania. Z pozoru niedbała estetyka prac wykonywanych tą techniką w alternatywnych kręgach kulturowych na stałe wpisała się w kanon ruchów DIY (Do It Yourself, czyli zrób to sam).

Sitodruk jest prawdopodobnie najbardziej uniwersalną i przystępną technologią druku. Można za jego pomocą zadrukować tekstylia, tworzywa sztuczne, papier a nawet szkło. Mimo tego obecnie najczęściej wykorzystywany jest do znakowania odzieży reklamowej na innych polach ustępując tampodrukowi, drukowi cyfrowemu i offsetowemu czy grawerowi.

TECHNOLOGIA
czyli jak właściwie się to robi?

Na początku należy wykonać formę drukową. Najczęściej składa się ona z drobniutkiej, metalowej lub wykonanej z tkaniny siatki rozpiętej na ramach. Na tak przygotowaną siatkę nakłada się światłoczułą emulsję, która następnie jest naświetlana. W ten sposób na siatce powstaje szablon (pamiętacie japońskie katagami? - niewiele się zmieniło). Następnie za pomocą rakli lub automatycznej karuzeli farba przetłaczana jest przez oczka siatki. Później jeszcze tylko szybka wycieczka po tunelu cieplnym aby utrwalić nadruk. I gotowe! Podobnie jak japońskie kimona w X wieku znakujemy też Wasze koszulki. Niemal jedenaście stuleci później! No i dodatkowo możemy nadruk uszlachetnić - zastosować druk puchnący, brokat, żel, druk 3D (wypukły o ostrych krawędziach).

DLA KOGO?
czyli kiedy stosować sitodruk

Zdecydowanie sitodruk nadaje się do średnio- i wysokonakładowych realizacji. Przygotowanie formy drukowej to wydatek, który przy pojedynczych sztukach lub niskich ilościach zdecydowanie zawyża jednostkowy koszt druku. Sitodruk posiada również pewne ograniczenia. Każdy kolor nakładany jest przeważnie w oddzielnym przebiegu. Oznacza to, że dla każdego trzeba przygotować formę drukową. Warto zatem mieć na uwadze, że przy sitodruku operujemy bardzo ograniczoną paletą barw - im więcej kolorów tym dłużej będzie trwał proces produkcji, a co za tym idzie - zwiększa się też koszt. Warto zatem brać pod uwagę tę technologię kiedy w projekcie mamy 1, 2 czy 3 kolory.

Sitodruk stosujemy na bawełnie, poliestrze i ich mieszankach. Doskonale sprawdza się przy znakowaniu koszulek, bluz, kamizelek odblaskowych.

JAK TO ZROBIĆ?
czyli jak przygotować projekt do sitodruku?

Sitodruk przeważnie wykonywany jest gotowymi farbami plastizolowymi lub wodnymi, a kolory dobierane są wg skali PANTONE. Pantone (Color) Matching System (PMS) to system identyfikacji kolorów opracowany przez firmę Pantone z USA.
Kolory oznaczane są numerem (np. 2352) z oznaczeniami dodatkowymi takimi jak fluorescencja, metaliczność itp. Podstawowa skala opisuje 1761 kolorów. Powstają one przez zmieszanie 18 pigmentów (w tym biały i czarny). Pantone to jeden z najbardziej popularnych wzorników kolorystycznych świata.

Niektóre drukarnie mogą cię poprosić o dostarczenie pliku z separacjami. Brzmi poważnie, ale w gruncie rzeczy chodzi o to, aby dla każdego koloru przygotować oddzielny plik. Sam projekt najlepiej przygotować w krzywych. Dobierając wielkość elementów w projekcie zawsze należy uwzględnić rozmiar znakowanej odzieży. Jeśli to możliwe - zawsze postaraj się do pliku produkcyjnego dołączyć wizualizację. Jeżeli nadruki muszą znajdować się w konkretnych odległościach od ściągacza - umieść taką informację właśnie w pliku z wizualizacją. Pomożesz tym samym drukarni i unikniesz niepotrzebnych przestojów.

JAK DBAĆ O NADRUK?
czyli ile to wytrzyma?

Mimo, że nadruki wykonane tą techniką są jednymi z najtrwalszych, to należy pamiętać o kilku zasadach podczas prania odzieży:

1. Pamiętamy o praniu na lewej stronie. Dzięki temu nadruk nie ociera się o bęben pralki i dłużej pozostaje na tkaninie.
2. Pierzemy maksymalnie w 40 stopniach i nie suszymy w suszarkach bębnowych - w wysokiej temperaturze materiał może się kurczyć i przez to ściągać i deformować nasz wzór.
3. Nie używamy odplamiaczy, wybielaczy i innych środków chemicznych - mogą one wchodzić w reakcje chemiczne z farbami.
4. Nie prasujemy po nadruku - w ten sposób możemy zepsuć nie tylko swoją ulubioną koszulkę, ale też swoje ulubione żelazko! Jeżeli trzeba wyprasować odzież z nadrukiem, to zawsze na lewej stronie i przy średniej temperaturze prasowania.

Przeczytaj też artykuł Druk cyfrowy DTG z serii "Najpopularniejsze metody znakowania".