Spis treści
1. Druk sublimacyjny – podstawowe informacje
2. Zalety druku sublimacyjnego
3. Obalamy mity
4. Sprzęt i materiały
5. Obrazy
6. Sposób wykonywania nadruków techniką sublimacji
7. Rozwiązywanie problemów
DRUK SUBLIMACYJNY – PODSTAWOWE INFORMACJE
Technika sublimacji to prosta, ale skuteczna metoda drukowania cyfrowego, wykorzystywana do przenoszenia wysokiej jakości obrazów i grafiki na powierzchnie polimerowe. Technika ta może być stosowana do nadrukowywania obrazów i tekstu na materiałach promocyjnych, np. podkładkach pod mysz, kubkach czy koszulkach z tkanin o wysokiej zawartości włókien poliestrowych.
Za wyjątkowe właściwości druku sublimacyjnego odpowiada proces chemiczny, na jakim oparta jest ta technika. Tusze sublimacyjne to w rzeczywistości barwniki, które wiążą się wyłącznie z włóknami poliestrowymi. Podczas dociskania wzoru do tkaniny w termoprasie barwnik zostaje podgrzany, dochodzi do dwóch istotnych procesów: barwnik zmienia swój stan skupienia bezpośrednio ze stałego na gazowy, a włókna poliestrowe tkaniny otwierają się i przyjmują barwnik, który przenika do ich wnętrza zamiast osadzać się na powierzchni, co ma miejsce w przypadku innych metod nanoszenia obrazów na tkaninę. Kiedy działanie wysokiej temperatury ustaje, włókna ponownie się zamykają, trwale przyjmując barwnik sublimacyjny. Efektem końcowym procesu jest wyrazisty obraz „wdrukowany” w tkaninę – która w dotyku nie sprawia wrażenia, że zostało na niej coś nadrukowane.
Dzięki technice sublimacji koszulkę można za pomocą trzech prostych kroków zadrukować w najwyżej dwie minuty:
Wymyśl! Obraz można stworzyć z wyobraźni lub wykorzystać istniejący plik graficzny lub zdjęcie – inspiracji można poszukać na stronie w serwisie Pinterest.
Stwórz! Po ukończeniu projektu lub wybraniu zdjęcia należy je otworzyć w drukarskim programie graficznym.
Wydrukuj! Obraz można następnie przenieść na koszulkę za pomocą termoprasy i przy użyciu specjalnych materiałów sublimacyjnych opisanych w niniejszym przewodniku.
ZALETY DRUKU SUBLIMACYJNEGO
• Powstały obraz to wynik trwałego zabarwienia włókien tkaniny.
• Nadruk nie blaknie, nie pęka ani się nie spiera.
• Proces nie jest ani czaso-, ani pracochłonny i nie wymaga dużych nakładów finansowych.
• Niezbędny sprzęt można nabyć za niecałe 1000 funtów.
• Obrazy można tworzyć i poddawać obróbce za pomocą standardowego oprogramowania komputerowego.
• Używać można praktycznie dowolnych kolorów i odcieni, a drukowanie trwa tylko kilka sekund.
• Rynek nadruków nieustannie się rozwija ze względu na takie serwisy społecznościowe, jak Instagram i Pinterest.
OBALAMY DWA POWSZECHNE MITY
W branży panują dwa powszechne mity na temat druku sublimacyjnego:
1. Druk ten udaje się tylko na białych tkaninach
2. Technika nadaje się wyłącznie do tkanin wykonanych w 100% z poliestru
Ani jedno, ani drugie przekonanie nie jest prawdziwe.
1. Biała tkanina może być najodpowiedniejsza, jeżeli chcemy jak najwierniej odtworzyć kolor, ale nie jest to jedyna możliwa opcja – w naszej ofercie mamy dziewięć kolorów melanżowych, dzięki którym można uzyskać modny, przygaszony wygląd w stylu retro, czyli właśnie to, czego oczekuje spora grupa konsumentów, stanowiąca dużą część rynku. Sekret polega na tym, aby znaleźć odpowiedni projekt, który będzie współgrał z kolorem tkaniny.
Najważniejsze, aby pamiętać, że tusze sublimacyjne to tak naprawdę BARWNIKI, które barwią włókna, z którymi się wiążą. Nie jest możliwe zabarwienie ciemnej tkaniny na jasny kolor – aby to zrobić, tkaninę najpierw trzeba wybielić. Ponadto, barwniki sublimacyjne są półprzezroczyste, co oznacza, że na końcowy efekt i uzyskany kolor wpływa zawsze kolor tła. Ta sama zasada ma zastosowanie w przypadku wszystkich lekkich tuszy czy barwników. Dla przykładu można porównać wydruk tego samego obrazu w pełnej gamie kolorów na papierze białym i żółtym – kolor użytego tła wpłynie na uzyskane barwy. Ta sama zasada ma zastosowanie w przypadku druku sublimacyjnego.
Wykonując nadruki sublimacyjne na tkaninach kolorowych, wybrać należy więc wzór o odcieniu znacznie ciemniejszym niż odcień tkaniny, na której drukujemy. Do tej techniki doskonale nadaje się kolor czarny i jednolite barwy tonalne. Aby natomiast dodać koszulce nieco koloru, należy wybrać odpowiedni wzór, pamiętając o tym, że białe obszary obrazu nie zostaną przeniesione na tkaninę i przybiorą jej kolor.
Chcąc stworzyć kolorowy T-shirt z jaśniejszym nadrukiem, można wzór nadrukować na całości koszulki. Załóżmy, że chcemy uzyskać czarną koszulkę z białym wzorem. Potrzebny będzie do tego na tyle duży obraz, aby można nim było pokryć całą koszulkę (potrzebna do tego będzie także szerokoformatowa, przemysłowa drukarka i termoprasa). Tło nadruku będzie czarne, a wzór biały. Drukując taki obraz na białej koszulce, nie robimy nic innego, jak barwimy białą tkaninę koszulki na czarno.
2. Nadruków sublimacyjnych nie można wykonywać na tkaninach bawełnianych, ponieważ cząsteczki barwnika wiążą się wyłącznie z włóknami poliestrowymi – nie są one przyjmowane przez żadne inne rodzaje włókien.
Im wyższa zawartość poliestru w tkaninie, tym więcej barwnika w nią wniknie i tym żywsze będą uzyskane barwy. Nie oznacza to, że do tego rodzaju nadruków nie można stosować tkanin mieszanych – nasze koszulki HD składają się w 65% z poliestru i w 35% z bawełny, a wyniki zastosowania techniki sublimacyjnej na tego rodzaju tkaninie mówią same za siebie. Należy jednak pamiętać, że im mniejsza zawartość poliestru, tym bardziej stonowane będą barwy nadruku – nie będą one miały tej samej wyrazistości, co barwy obrazu nadrukowanego na tkaninie z czystego poliestru.
SPRZĘT I MATERIAŁY
Do drukowania sublimacyjnego można wykorzystywać wybrane modele drukarek atramentowych. Nie wszystkie drukarki atramentowe są przystosowane do tej techniki drukowania – nadają się do niej wyłącznie urządzenia, które w procesie drukowania nie wykorzystują wysokiej temperatury. Producenci najpopularniejszych modeli tego rodzaju drukarek to firmy Epson i Ricoh. Dostępne są drukarki umożliwiające drukowanie obrazów różnej wielkości – od formatu A4 po formaty pozwalające zadrukowywać całe ubrania.
W zestawie z drukarkami przystosowanymi do druku sublimacyjnego załączone jest zazwyczaj oprogramowanie z funkcją korygowania barw, pomagające możliwie najwierniej dopasować obraz na ekranie do rzeczywistych barw uzyskanych po wydruku na tkaninie. Oprogramowanie automatycznie odwraca także obraz, ponieważ wzór musi stanowić lustrzane odbicie obrazu, jaki chcemy uzyskać, odbijając wzór na tkaninie za pomocą termoprasy.
Do tej techniki należy używać specjalnych tuszy i papieru do sublimacji:
Termoprasy dostępne są w różnych wielkościach. Muszą one być wyposażone w funkcję utrzymywania stałej temperatury wynoszącej 180–200 stopni.
OBRAZY
Podobnie jak w przypadku każdego innego procesu drukowania, do uzyskania wysokiej jakości wyników konieczne jest użycie wysokiej jakości obrazu. Niezależnie od tego, jak dobrej drukarki sublimacyjnej użyjemy, żadna drukarka nie będzie w stanie wydrukować obrazu o jakości wyższej niż jakość obrazu wyjściowego. KIEPSKIE ŹRÓDŁO = KIEPSKIE WYNIKI!
Do tworzenia wzorów do druku sublimacyjnego nie jest konieczne specjalne oprogramowanie – można je tworzyć za pomocą dowolnego standardowego programu graficznego. Jeżeli na danym komputerze da się otworzyć zdjęcie i je wydrukować, można je również nadrukować techniką sublimacyjną.
Do tworzenia nowych obrazów lub obróbki istniejących plików graficznych lub zdjęć przed ich wydrukowaniem konieczne może być użycie standardowego programu graficznego, np. Adobe Illustrator, Adobe Photoshop czy CorelDraw.
Istnieją dwa podstawowe typy plików graficznych: rastrowe i wektorowe. Rodzaj formatu wpływa na to, które elementy obrazu można poddawać obróbce i w jaki sposób.
Obraz rastrowy (czyli w postaci bitmapy) składa się z pikseli (barwnych punktów) – tak zapisywane są np. cyfrowe zdjęcia. Większość zdjęć zrobionych cyfrowym aparatem fotograficznym lub publikowanych w Internecie to rastrowe pliki graficzne. Należy pamiętać o tym, by pracę rozpocząć na obrazie o dość dużym rozmiarze i rozdzielczości, jako że są to paramenty stałe. Ogólna zasada, jaką należy się kierować, jest taka, że pomniejszenie dużego obrazu bez utraty jakości jest możliwe, ale już powiększenie obrazu małego spowoduje utratę ostrości i wyrazistości. Powszechne typy plików rastrowych to pliki o rozszerzeniach JPEG, BMP, TIFF, GIF, PSD i PNG.
W przeciwieństwie do obrazów rastrowych, wektorowe pliki graficzne składają się z odcinków (lub łuków) i punktów. Odcinki te można wykorzystywać do tworzenia prostych rysunków (np. logo firm) lub złożonych diagramów. Mogą one być powiększane w skali do większego rozmiaru bez utraty jakości obrazu. Powszechne typy plików wektorowych to pliki o rozszerzeniach AI, SVG, DRW, CDR i EPS.
SPOSÓB WYKONYWANIA NADRUKÓW TECHNIKĄ SUBLIMACJI
Na proces sublimacji składają się trzy kluczowe czynniki:
1. Czas
2. Temperatura
3. Docisk
Sublimacja nie jest procesem, który można precyzyjnie wymierzyć, dlatego też wartości powyższych czynników będą uzależnione od rodzaju używanej tkaniny oraz sprzętu. Punktem wyjścia będą wskazówki producenta – następnie, metodą prób i błędów, należy ustalić, jakie konkretne parametry dają najlepsze wyniki. Bardzo ogólnie rzecz ujmując, w przypadku koszulek HD optymalne parametry to 50 sekund w temperaturze 180 stopni i przy użyciu lekkiego do średniego ustawienia siły docisku (ok. 2,76 bara).
1. Przygotować obraz i wydrukować go na papierze do sublimacji.
2. Temperaturę termoprasy ustawić na 180-200 stopni, a czas na 50-60 sekund. Na spodniej części prasy rozłożyć folię teflonową.
3. Na termoprasie położyć koszulkę (przednią stroną do góry) i wygładzić wszelkie fałdki i zagniecenia.
4. Na koszulce położyć wzór do odbicia – przednią stroną do dołu. Na wierzch wzoru położyć drugą folię teflonową.
5. Prasować przy użyciu lekkiej do średniej siły docisku przez 50-60 sekund.
6. Po upływie wybranego czasu prasowania urządzenie wyda sygnał dźwiękowy. Możliwie najszybszym i najpłynniejszym ruchem zdjąć kartkę z wzorem z koszulki.
7. Zdjąć koszulkę z prasy i poczekać, aż ostygnie.
ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW
Poniżej znajduje się opis najczęściej występujących problemów.
Niebieskie plamki: niekiedy proces produkcyjny pozostawia na powierzchni koszulki bardzo małe fragmenty włókien. Są one prawie niewidoczne gołym okiem, ale w wyniku działania wysokiej temperatury podczas prasowania są utrwalane na powierzchni tkaniny w postaci niebieskich plamek. Rozwiązanie tego problemu jest całkiem proste – przed włożeniem koszulki pod prasę wystarczy usunąć włókienka z powierzchni tkaniny za pomocą wałka do czyszczenia odzieży z kłaczków. Jeżeli nadruk wykonywany jest na koszulce HD, czynność taka konieczna jest jedynie w przypadku koszulek białych i w jasnych kolorach.
Rozlewanie się obrazu/blaknięcie kolorów: jedną z przyczyn tego rodzaju problemów jest zbyt duża wilgotność tkaniny. Tkanina może wchłaniać wilgoć z otoczenia. Aby temu zapobiec, przed rozpoczęciem nadrukowywania koszulkę należy przez 5-10 sekund wyprasować pod termoprasą. Usunie to wilgoć z tkaniny.
„Podwójny obraz”: tego rodzaju zniekształcenia i nieostrość nadruku (w szczególności konturów) powodowane są przesuwaniem się matrycy z wzorem po powierzchni koszulki podczas otwierania termoprasy – przesunięcie powoduje rozmycie obrazu. Aby temu zapobiec, należy przykleić matrycę do koszulki za pomocą termoodpornej taśmy klejącej lub przed nałożeniem na koszulkę spryskać ją specjalnym klejem w sprayu.
Wybarwianie się tkaniny: podczas drukowania białe tkaniny mogą czasem żółknąć, a kolorowe zmieniać odcień. W przypadku tkanin białych uniknąć tego można poprzez zmniejszenie temperatury o 10 stopni, a w przypadku tkanin kolorowych poprzez zmniejszenie siły docisku prasy – fabryczna kalibracja termopras nie zawsze przeprowadzana jest z zachowaniem wymaganej precyzji. W przypadku odcieni melanżowych kolor powróci do wyjściowego, gdy koszulka ostygnie, ale zmianom można zapobiec poprzez skrócenie czasu prasowania i(lub) lub siły docisku.
Odbijanie się konturów matrycy: czasami na nadruku widoczne są bardzo cienkie linie w miejscach, w których brzegi matrycy stykały się z powierzchnią tkaniny (w przypadku matryc prostokątnych lub kwadratowych). Istnieje kilka sposobów, aby temu zapobiec:
• oddarcie brzegów kartki wokół obrazu celem „rozmycia" konturów;
• użycie mniejszej siły docisku. Zalecamy użycie lekkiej do średniej siły docisku termoprasy (konieczne może być jednoczesne odpowiednie wyregulowanie temperatury celem zrekompensowania mniejszej siły docisku);
• ponowne wyprasowanie koszulki po wykonaniu nadruku celem usunięcia konturów;
• jeżeli powyższe sposoby nie rozwiązują problemu – użycie pianki termoodpornej lub podkładki teflonowej.